شاید تصور کنید آشپزی کار بیهوده‌ای است که فقط وقت ما را هدر می‌دهد و ترجیح می‌دهید زمان خود را صرف کارهای مهم‌تری کنید. اگر از فواید آشپزی آگاه باشید، دیگر چنین دیدگاهی نخواهید داشت. آشپزی برای سلامت جسم و روان مفید است و به بهبود روابط اجتماعی و ویژگی‌های شخصیتی و صرفه‌جویی در هزینه‌ها کمک می‌کند. شاید برایتان جالب باشد که بدانید امروزه از آشپزی برای درمان مشکلات و اختلالات رفتاری و روانی استفاده می‌شود. در ادامه شما را با فواید آشپزی در خانه آشنا می‌کنیم. شاید با مطالعه این مقاله نظرتان درباره آشپزی تغییر کند.
فواید آشپزی برای سلامت جسم
وقتی در خانه آشپزی می‌کنیم، می‌توانیم غذاهای سالم و مغذی بپزیم و از خوردن فست‌فودها و غذاهای آماده پرهیز کنیم. مصرف غذاهای سالم فواید فراوانی دارد از جمله:
به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند و خطر بیماری‌هایی مانند بیماری‌های قلبی، سرطان، پرفشاری خون و دیابت را کاهش می‌دهد.
انرژی ما را بیشتر می‌کند و خواب شبانه را بهبود می‌دهد.
در زنان مصرف غذاهای سالم علائم سندرم پیش از قاعدگی (PMS) و یائسگی را کاهش و احتمال باروری را افزایش می‌دهد.
آماده‌کردن غذا در خانه موجب می‌شود که کنترل بیشتری روی مواد اولیه و اندازه وعده‌های غذایی داشته باشیم و بهتر بتوانیم وزن خود را کنترل کنیم و کاهش دهیم.
در زمان انتخاب مواد اولیه غذا می‌توانیم از خرید موادی که بهشان حساسیت داریم (مانند مغزها و گلوتن) پرهیز کنیم.
با انتخاب مواد اولیه سالم و مناسب و آشپزی در خانه خطر ابتلا به بیماری‌های مرتبط با غذا را کاهش می‌دهیم. مسمومیت غذایی از مشکلات رایج کسانی است که در رستوران‌ها یا فست‌فودی‌ها غذا می‌خورند.
بسیاری از سازمان‌های بهداشت روان تأکید می‌کنند که تغذیه مناسب نقش مهمی در حفظ سلامت مغز دارد.
آشپزی فرایندی است که به برنامه‌ریزی نیاز دارد (تهیه‌کردن مواد لازم و پیروی از دستور پخت غذا) و برای انجام آن باید ذهنتان را فعال نگه دارید و به زمان و جزئیات توجه داشته باشید. فعال‌ماندن ذهن و به‌کارگیری حافظه بهترین راه مقابله با زوال عقل و آلزایمر است.
مطالعات نشان داده‌اند که وقتی مرتب در خانه غذا می‌پزید، احتمال اینکه بیرون از خانه هم انتخاب‌های سالم‌تری داشته باشید، بیشتر می‌شود. یعنی خوردن غذاهای سالم می‌تواند عادت شما شود.
فواید آشپزی برای سلامت روان
هنگام آشپزی باید تمرکز داشته باشید و فرایند آشپزی را کنترل کنید و این تمرکز موجب دورنگه‌داشتن ذهن از افکار منفی و نامطلوب می‌شود. آشپزی کمی شبیه مراقبه است و برای درمان بعضی از بیماری‌های روانی مفید است.
البته بعضی از اختلالات خلقی مانند افسردگی انرژی و اشتهای فرد را کاهش می‌دهند و تشویق‌کردن او به آشپزی دشوارتر می‌شود. با این حال مطالعات نشان داده‌اند که آشپزی موجب بهبود سلامت روان بسیاری از افراد می‌شود. این تأثیر آشپزی وقتی برای دیگران غذا می‌پزید، افزایش چشمگیری می‌یابد.
در مطالعات مشخص شده است که رژیم‌های غذایی سرشار از مواد مغذی (شامل مقادیر زیادی از سبزیجات برگ‌سبز تیره، حبوبات، ماهی‌های چرب و توت‌ها) درمان اختلالات خلقی را راحت‌تر می‌کنند. البته واکنش همه به غذا یکسان نیست. عدم‌تحمل بعضی از غذاها و میکروبیوم‌های روده بر واکنش‌ها و در نتیجه خلق‌وخوی ما تأثیر می‌گذارند.
به‌گفته متخصصان، آشپزی برای خود یکی از بهترین روش‌های مراقبت از سلامت روان است و فوایدی دارد که در ادامه درباره‌شان نوشته‌ایم.
۱. کاهش استرس
در پایان روز کاری پراسترس به چیزی برای خالی‌کردن ذهنمان نیاز داریم و آشپزی به ما کمک می‌کند از تنش و استرس رها شویم. وقتی آشپزی می‌کنیم، کاری فیزیکی انجام می‌دهیم و از روال معمول روزانه خود خارج می‌شویم و خستگی ذهنی‌مان را برطرف می‌کنیم.
آشپزی به تمام توجه ما نیاز دارد؛ وقتی کره یا شکر را وزن می‌کنیم یا تخم‌مرغ‌ها را می‌زنیم، آرام‌تر می‌شویم. آشپزی اثری مانند مراقبه دارد، زیرا باید سرعت خود را کم کنیم و متمرکز شویم. در پایان که نتیجه کار را می‌بینیم هم احساس آرامش بیشتری می‌کنیم.
دعوت از دوستان برای صرف غذا هم روابط اجتماعی ما را گسترش می‌دهد و می‌تواند موجب کاهش استرس شود.
۲. درمان اضطراب و افسردگی
آشپزی چنان برای سلامت روانی مفید است که درمانگران، کلاس‌های آشپزی را به‌عنوان راهی برای درمان بسیاری از مشکلات توصیه می‌کنند، مشکلاتی مانند:
افسردگی؛
اضطراب؛
اختلال خوردن؛
کم‌توجهی؛
بیش‌فعالی (ADHD)؛
اعتیاد.
در بعضی از کلینیک‌های سلامت روان از آشپزی به‌عنوان بخشی از درمان استفاده می‌شود. بیمار در زمان آشپزی ذهنش را روی چیزی مثبت متمرکز می‌کند و این فرایند به مقابله با تفکر منفی و افزایش اعتمادبه‌نفس کمک می‌کند.
۳. درمان مشکلات روانی با فعال‌سازی رفتاری
روان‌شناسان اعتقاد دارند آشپزی خاصیت درمانی دارد، زیرا شبیه نوعی درمان به‌نام «فعال‌سازی رفتاری» (behavioral activation) است. فعال‌سازی رفتاری یعنی یافتن معنی در کارهایی که انجام می‌دهیم. به‌گفته روان‌شناسان، دلیل تأثیرگذاری دوره‌های آشپزی‌درمانی این است که بیمار در ازای تلاش‌هایش نتیجه‌ای ملموس به دست می‌آورد. نتیجه تلاش او غذایی خوشمزه است.
در برنامه‌های فراوانی در سراسر جهان به افراد دچار اختلالات خلقی و سایر مشکلات کمک می‌کنند که به‌عنوان بخشی از درمانشان آشپزی کنند؛ این روش آشپزی‌درمانی (therapeutic cooking) نامیده می‌شود. دانشمندان ثابت کرده‌اند که آشپزی‌درمانی اثرات مثبتی بر اجتماعی‌شدن، عزت‌نفس، کیفیت زندگی و احساسات دارد.
آشپزی به افراد کمک می‌کند روی یک کار تمرکز کنند و این می‌تواند به آنها احساس قدرت و کنترلی را بدهد که ممکن است خارج از آشپزخانه و در زندگی روزمره‌شان از آن برخوردار نباشند.
۴. داشتن احساس بهتر به‌دلیل خلاقیت
دستورهای آشپزی آسان موجب اضطراب نمی‌شوند و تمرکز را بالا می‌برند. طبق مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۶، خلاقیت و شادی را نیز افزایش می‌دهند. در این مطالعه که رفتار و اقدامات ۶۵۸ نفر از نزدیک بررسی شد، پژوهشگران مشاهده کردند وقتی این افراد کارهای کوچک معنی‌دار و آرامش‌بخشی مانند آشپزی را انجام می‌دهند، شادتر هستند. دانشمندان تصور می‌کنند که خلاقیت آشپزی موجب می‌شود افراد احساس کنند اعتمادبه‌نفس و توانمندی بیشتری دارند و این با نتایج پژوهش‌های فراوان انجام‌شده درباره تأثیر خلاقیت بر احساس شادی مطابقت دارد.
۵. احساس آرامش
آشپزی فرد را آرام‌تر می‌کند. درمانگری به‌نام جاستینا واورزونک می‌گوید: «آشپزی می‌تواند حسی شبیه مراقبه داشته باشد. بسیاری از مراجعان من آشپزی را حالتی از تمرکز کامل توصیف می‌کنند، حالتی که در آن زمان را فراموش می‌کنند و فقط روی کاری متمرکز می‌شوند که دارند انجام می‌دهند. برای کسی که با افکار منفی و نگرانی‌ها می‌جنگد و همواره با تردید، ترس و شرم مواجه است، آشپزی می‌تواند خروجی سالمی باشد که آرامش و حس خوب را به او می‌دهد.»
او می‌گوید این آرامش می‌تواند به جسم نیز منتقل شود: «آشپزی علاوه بر ذهن، جسم را نیز آرام می‌کند. آشپزی موجب می‌شود غرق کارتان شوید و تنشی را که با احساس اضطراب یا افسردگی در جسم ظاهر می‌شود، آزاد می‌کند.»
۶. تأثیر مثبت آشپزی برای دیگران
جنبه دیگر آشپزی که برای سلامت روان مفید است، آشپزی‌کردن برای دیگران است. پژوهش نشان داده است که در بسیاری از فرهنگ‌ها آشپزی نوع‌دوستانه (Altruistic cooking) راهی برای ایجاد پیوند با دیگران است؛ شما آشپزی می‌کنید تا نشان دهید به دیگران اهمیت می‌دهید. جشن بگیرید و دیگران را خوشحال کنید یا صرفا شکمشان را سیر کنید.
واورزونک می‌گوید: «آشپزی می‌تواند دری برای ارتباط و پیوند باشد. هیچ تردیدی وجود ندارد که غذا افراد را کنار هم جمع می‌کند. برای کسی که در برقراری روابط اجتماعی مشکل دارد، به اشتراک گذاشتن غذای خانگی با دیگران می‌تواند تأثیر زیادی داشته باشد. بازخورد مثبت و صرفا دیدن اینکه دیگران از غذای شما لذت می‌برند، تشکر می‌کنند و برای آنچه پخته‌اید ارزش قائل هستند، تأثیر قدرتمندی بر بازسازی تصور شما از ارزش و اهمیت خود دارد.»
